Nanoteknoloji hayatımızın çoğu alanına yerleşmiş durumda ve daha fazlası için çalışmalar hala devam ediyor. Bu çalışmaların en önemli ve umut verenlerinden biri de nanobotların kanser tedavisi için kullanımı. Tüm bu fikrin temelinde aslında nanobotların bu süreçte ilaç taşıma sistemi olarak kullanılması, tabi bunun dışındaki tasarımlar da var. Örneğin Arizona Eyalet Üniversitesi’nde tasarlanan nanobotlar, kan akışını kesme yoluyla tümörlere zarar veriyor. Bilim insanları araştırmalarına devam ederken elbette ortaya birden fazla fikir ve tasarım ortaya çıkıyor, birkaç tanesinden bahsedelim.
Öncelikle kanser tedavisinde en çok zorlanılan konulardan birinde, kemoterapi ilaçlarının kanserli hücrelerle beraber sağlıklı hücrelere de saldırmasında, nanobotların nasıl kullanıldığından başlayalım. Kemoterapide yaşanan bu sorun aslında hastada oluşan birçok yan etkinin başlıca sebebi. Bilim insanları yönetici moleküllerimizden olan DNA’dan nanokapsüller üreterek kanser hücrelerinin zarındaki özel proteinleri tanımalarını sağlayacak bir tasarım geliştirdiler. Kanser ilacı da nanokapsülün içine yerleştirildi, zaten nano büyüklükte olan kapsülümüz kanserli hücrenin içine rahatlıkla girerek ilaç salınımını gerçekleştirebilir.
Bir diğer örnek, doğal oksijen sensörüne sahip bakterilerin tasarımı. Şöyle açıklayacak olursak, kanser hücreleri bulunduğu alanı hipoksik (oksijeni az) hale getirir, yani çok hızlı oksijen tüketimi yapar. Bu özelliği radyoterapi başta olmak üzere birçok kanser terapisini zorlu ve başarısız hale getirebilir. Tasarlanan oksijen sensörlü bakteriler, oksijensiz ortamı bulur ve kanser hücresinin bulunduğu alana doğru ilerler.
Diğer bir kullanım ise genetik açıdan modifiye edilmiş bakteriler. Uzmanların genetik kullanarak hazırladıkları bu tasarımda bakterilerin genleri değiştirilerek yerine kanser hücrelerinin proteinlerini tanıyacak reseptörler ve ilacı taşıyan özel bir mikroskobik sistem yerleştirdiler. Bu mühendislik harikası bakterinin bir diğer önemli özelliği ise görüntüleme sistemine erişim sağlayan özel bir protein içermesi ve dolayısıyla neredeyse tüm sürecin takip edilebilmesi.
Nanotıp hala gelişmekte olan, insan hayatı için fazlasıyla ümit vadeden bir alan. Gelişmelerin hızına yetişemesek de kanser tedavisinde kullanımındaki gelişmeler tıp ve bilim dünyasıyla beraber bizleri de heyecanlandırıyor. Umarız ki, kanser gibi tedavisi zorlu hastalıklar başta olmak üzere nanoteknoloji insan hayatının sağlıklı devamın için yeni yolları aydınlatır. Sağlıkla kalın!
KAYNAKÇA
- Prof. Dr. Murat Özdoğan, NanoRobotlar: Kanser Tedavisinin Geleceği, 2021, (https://www.drozdogan.com/nanorobotlar-kanser-tedavisinin-gelecegi/)
- How It Works, Nanobotlara Giriş, 2022 Eylül Ekim Sayısı
