İlgi çekici tasarımlara, renkli logolara ve iddialı marka isimlerine sahip olan enerji içecekleri; çoğumuzun ilgisini çekiyor. Bu yüzden enerji artışına ihtiyacımız olmadığı zamanlarda bile tüketebiliyoruz. Kanada’da yapılan araştırmaya göre insanların %73,6’sı enerji içeceği içtiğini iddia etti. Gençlerde ise bu oran yüzde 80’i aşıyor. Bu nedenle, enerji içeceklerinin artılarının eksilerine değer olup olmadığını belirlemek için faydalarına, dezavantajlarına ve kimyasal bileşimlerine bakalım.
Enerji içecekleri uyanıklığı ve enerji seviyelerini artırmak için pazarlanmaktadır. Çok miktarda kafein ve şeker içerirler. Enerjiyi artıracak B vitamini, ginseng ve guarana gibi diğer maddeler de eklenir.
Kafein:
Bir adenozin reseptör antagonisti olan kafein, merkezi ve periferik sinir sistemindeki nöronal kontrol yollarının aktivitesini etkileyen bir uyarıcıdır. Enerji içeceklerinde en yaygın uyarıcıdır ve çoğu içecek porsiyon başına 70 ila 200 mg arasında kafein içerir. Karşılaştırıldığında, bu miktar, iki fincan demlenmiş kahvede bulunan miktarla aynıdır.
Kafein, kalp atış hızını ve kan basıncını yükselten bir bileşik olarak bilinir. Olumsuz etkiler tipik olarak 200 mg’dan fazla kafein alındığında ortaya çıkar ve uykusuzluk, sinirlilik, baş ağrısı, aritmi ve mide bulantısını içerir. Kafeinin atletik performans, metabolizma ve hormonal denge üzerindeki olumsuz etkileri kanıtlanmıştır. Bununla birlikte kafeinin, egzersiz öncesi ve/veya egzersiz sırasında orta miktarlarda alındığında dayanıklılık için etkili bir kimyasal yardımcı olduğu da bilinmektedir.
Taurine:
Kükürt içeren bir amino asit olan taurin, insanlarda en çok bulunan hücre içi amino asittir ve insan diyetinin normal bir bileşenidir. Taurin, iskelet kası kasılma fonksiyonunu modüle eder ve DNA hasarını onarabilir; egzersiz kapasitesi ve performansını artırma yeteneğini gösteren bazı kanıtlar vardır; ancak bu kesin olarak kanıtlanmamıştır.
Guarana:
Guaranine, Paullinia cupana ve Sapindaceae olarak da bilinen guarana; kafein açısından zengin meyveleri nedeniyle Amazon’da evcilleştirilen ve uzun süredir Amazonlar tarafından farkındalığı ve enerjiyi artırmak için kullanılan bir yağmur ormanı üzüm asmasıdır.
Enerji içecekleri ölçülü bir şekilde tüketildiğinde genellikle güvenlidir. Kafein; uyarıcı bir madde olduğundan çok fazla tüketilmesi kalp çarpıntısına, kaygıya ve uykusuzluğa yol açabilir. Zamanla kafein bağımlılık yapar. Bir yandan da idrar söktürücü bir maddedir, böbreklerin fazla sıvıyı idrarla dışarı atmasına neden olur. Bu sebeple fazla tüketimi, vücuttaki sıvı dengesine zarar verebilir. Diüretik etki ve yüksek metabolizmanın sonucu olan terlemenin birleşimi ciddi derecede dehidrasyona neden olabilir.
Enerji içecekleri konusundaki endişelerden biri de içerdiği şeker miktarıdır. Beslenme açısından yapılan bir karşılaştırma, 12-ounce bir kola içeceğinin yaklaşık 39 gram şeker içerdiğini, bir enerji içeceğinin ise 41 gram şeker içerdiğini göstermiştir. Araştırmalar, her türlü yüksek şekerli içecek tüketmenin kilo alımına ve tip 2 diyabet, kardiyovasküler hastalık ve gut riskinin artmasına yol açabileceğini kanıtlamıştır. Dolayısıyla şeker ve uyarıcı içeriklerin yüksek miktarı nedeniyle, enerji içeceklerin ergenler de dahil olmak üzere belirli sağlık sorunları olan kişiler için faydalı olmayacağı ve hatta daha da kötüsü zararlı olabileceği yönünde endişeler bulunmaktadır.
Enerji içecekleri alkolle birleştirilirse, -ki bu genellikle genç içicilerde görülen ve aşırı içki tüketimiyle ilişkilendirilen bir eğilimdir- etkileri çok daha şiddetli olur. Araştırmalar, bu tür kokteylleri içmenin yalnızca alkol içmeye kıyasla daha fazla alkol alımına yol açtığını gösteriyor. Bunun nedeni de, enerji içeceklerinin sarhoşluk belirtilerini maskeleyen uyanıklığı ve farkındalığı arttırmasıdır. Vaka raporlarında, alkolle karıştırıldığında yüksek miktarda enerji içeceği tüketimi; ölümcül olaylar da dahil olmak üzere olumsuz kardiyovasküler, psikolojik ve nörolojik olaylarla ilişkilendirilmiştir.
Çoğu kişi tarafından günü kurtarmak ve ertesi günkü sınavı, ödevi, işi yetiştirmek için bir çare olarak görülen enerji içeceklerinin, aslında vücudumuzdaki kısa ve uzun dönem etkileri oldukça fazladır. Enerji içeceklerinin içindeki kimyasal bileşenler, özellikle aşırı tüketimde tehlikeli sonuçlara yol açabilmektedir. Bu nedenlerden dolayı enerji içeceği içmeden önce iyice düşünmeli ve aşırı tüketmemeye özen göstermeliyiz.
Kaynakça:
“Cans with a Kick: the Science of Energy Drinks.” Science in School, www.scienceinschool.org/content/cans-kick-science-energy-drinks.
“Energy Drinks.” The Nutrition Source, 30 July 2020, www.hsph.harvard.edu/nutritionsource/energydrinks/#:~:text=A%20typical%20energy%20drink%20may,with%20controlled%20trials %20(taurine%2C%20panax.
